Korespondencją tę szanownego profesora, pełną słusznych uwag i projektów, oraz najpiękniejszych wzniosłego serca uczuć, przywodzimy tu w całości: „List p. Aleksandra Mickiewicza do p. Brochockiego marsz, p-tu nowogródzkiego." Jaśnie wielmożny panie marszałku! Miałem honor otrzymać z szanownym jw. pana podpisem, zapytanie rady nowogródzkiego towarzystwa dobroczynności, o krewnych ś. p. brata mojego Adama; w celu pomieszczenia jednego z nich na
funduszu obywatelskim w dobroczynności, dla pobierania nauk gimnazjalnych. Po należytem rozpatrzeniu się w tej rzeczy, mam honor oznajmić: że krewnych Adama, w linji męzkiej po mieczu zgoła niema. Ojciec Adama braci rodzonych niemiał; stryjecznych miał 2-ch, Juljana i Hipolita w Herbatowiczach zamieszkałych, i na tych wygasła jedyna jaka była poboczna linja Mickiewiczów, utwierdzonych w szlachectwie przez grodzieńską wywodową deputacją w 1804 r., z herbem Poraj, przydomkiem Rymwid. Co do linji męzkiej po kądzieli, ojciec Adama miał jednę siostrę rodzoną Barbarę z Mickiewiczów Stypałkowskę; tej syn Lucjan zostawił potomstwo, ale nie w kraju, we Francji. Córka zaś ś. p. Stypałkowskiej Skoratowiczowa, ma synów, i jeśliby który odpowiadał innym warunkom do tego stypendjum przywiązanym, miałby prawo prosić o nie, jako najbliższy z krewnych Adama, pomocy potrzebujących. Matki Adama rodzony brat Onufry Majewski, zostawił liczne potomstwo, które znałem w dzieciństwie. Co się stało z dalszem jego pokoleniem, straciłem ślady, nie mieszkając w rodzinnej stronie przez lat czterdzieści.
Jeżeliby kto z Majewskich, wnuków Onufrego pojawił się, niemniej miałby prawo korzystać z zapisu obywateli nowogródzkich. W niedostatku zaś krewnych Adama potrzebujących pomocy, zapewne rada dobroczynności dozwoli otrzymać to stypendjum jednemu z potomków dawnych kolegów Adama, z epoki jego szkolnej. Do liczby takich należałby mały Borodzicz, o którym szczegółową wiadomość może dać szanowny sekretarz rady, p. Wróblewski.Teraz pozwól jw. marszałku, zająć chwile drogiego mu czasu, rozmową o innych okolicznościach również ściągających się do pamięci szanownych obywateli nowogródzkich, o naszym Adamie. Wiadomo, że kosztem i staraniem obywateli nowogródzkich ma być postawiony, gdy czas bądzie po temu, pomnik dla litewskiego wieszcza, w rodzinnem mieście Nowogródku. Chociaż Adam nie w Nowogródku się rodził, jak o tem niżej powiem, Nowogródek wszakże ze wszech miar jest miejscem najstosowniejszym dla pomnika. Tu mieszkali stale do śmierci rodzice Adama, tu od niemowlęctwa żył do ukończenia nauk szkolnych, które mu otworzyły drogę rozwinięcia się wrodzonych zdolności; nareszcie myśl Adama w pismach jego i w życiu ciągle była obecną w nowogródzkich stronach. Lecz słyszałem, że niema jedności w zdaniach o tem, w której mianowicie części miasta ma być pomieszczony pomnik. Proszę przeto, jw. marszałka, pozwolić mi tę rzecz rozebrać, i moje zdanie objawić. Jedni jakoby proponują miejsce około domu niegdyś rodziców Adama, inni na zamkowej górze i t. p. Na zamkowej górze stawić pomnik, mojem zdaniem, byłoby najniestosowniej. Samotność tej góry odłączonej od miasta, wyrażałaby rodzaj wygnania. Góra zamkowa była zawsze a zapewne jest i teraz miejscem rozrywek wszelkiej klasy młodzieży miejskiej; niższe i mniej wykształcone tej młodzieży gromady, łatwo zapominając o tem co mogły słyszeć o znaczeniu pomnika, bawiąc się w miejscu odludnem niewątpliwie brałyby pomnik za cel trafnego rzucania śnieżek lub ułamków ze starej zamkowej baszty. Nareszcie samo miejsce będące własnością miejską czy rządową, nie wiadomo do jakiego przeznaczenia może być kiedyś użytem: Stosowniej byłoby, jeśli ma być na zamku, przed domem teraźniejszym szkolnym pomnik ulokować. Tu był niegdyś dom sądowy, do którego ojciec Adama, jako adwokat, przez wiele lat uczęszczał; lecz i do tego miejsca zarzut wyżej wspomniony dałby sią zastosować. Dwa wedle mego przekonania są do wyboru stosowne miejsca: jedno czyniące zadość prawu ogółu, a więc publiczne, przy kościele podominikańskim, pod osłoną świątyni pańskiej, w której Adam od najpierwszego dzieciństwa do ukończenia szkół, składał modły Wszechmocnemu, a w szkołach dominikańskich 7 lat się uczył, co znaczy tyleż wieków w okresie jego żywota; drugie miejsce, czyniące zadość uczuciom osobistym ś. p. Adama, jego rodziców i braci tak zmarłych juz jako i żyjących, a więc prywatne, plac przy domu, który ojciec Adama z owocu uczciwej pracy swej fundował, w nadziei, że go zostawi potomstwu. Prawda, że dom ten smutną koleją przeszedł w cudze ręce i zamienił się w przedmiot chciwej zysku spekulacji, o którą rozbiły się bez skutku moje starania o wykup; lecz to są okoliczności przemijające, a pamięć litewskiego wieszcza i pomnik jego dłużej przeżyją. Adam, jak wspomniałem, nie rodził się w tym domu. Ósmy rok życia miał, kiedy wszedł do niego; to było za mojej pamięci, pięć lat tylko w nim mieszkał, wiele w nim ucierpiał, wiele familijnych nieszczęść przepłakał; lecz imię Mickiewiczów i Adama przywiązane do tego domu pomimowolnie, i długie lata nie zgładzą tej pieczęci we wspomnieniach miejscowych.
Jeszcze chwila cierpliwości, jw. marszałku. Muszę dodać słów kilka o miejscu urodzenia Adama. Rodził się on w Z a o s i u; folwark ten przechodził wówczas pod zarząd ojca jego, po stryjach. Rodzice Adama udali się byli tam z Nowogródka, tylko na święto Bożego Narodzenia, i w tymże czasie dał im Pan Bóg syna, którego ochrzcili aż w lutym następnego roku w Nowogródku, (wiem to od rodziców, i Adam o tem wiedział; nie stało się to głośne, bo mało do tej okoliczności przywiązywano uwagi). Uległ ten folwark tejże kolei co i nasz dom nowogródzki. Słyszałem że ma być sprzedany z licytacji; pozwalam sobie na tę okoliczność zwrócić uwagą jw. marszałka. Kończę prośbą o łaskawe wdanie się jw. pana, przez pamięć Adama, ażeby familja nasza zachowała się w księgach szlacheckich nowogrodzkiego powiatu, gdzie nasz ojciec i pradziadowie byli zapisani, i gdzie choć niektórym z dzieci naszych przyjdzie znów zamieszkać.
Poruczając się łaskawej pamięci, etc. etc.
Obowiązany do usług Aleksander Mickiewicz.
1861 grud. 10. Gubernja.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz