Wyprawy litewskie na Polskę.

Najazdy Litwinów (często litewsko-ruskie) na ziemie polskie ok. 1210-1376; ich głównym celem było zdobycie łupów i brańców, niekiedy stanowiły odwet za wyprawy Polaków (podejmowane także na Ruś), często byty dokonywane z inspiracji książąt ruskich lub walczących ze sobą książąt mazowieckich i kujawskich (np. Konrada I Mazowieckego 1229-46, którego Litwini wspierali w walkach
o Kraków, Kazimierza I kujawskiego 1258, Konrada II mazowieckiego 1283 i 1286, Wacława mazowieckiego 1321 i 1323). Dokonano co najmniej 53 wypraw, najczęściej na Mazowsze (20), Sandomierskie (17), Lubelskie (9), o wiele rzadziej na ziemie dobrzyńską, łęczycką, Kujawy i wschodnią Wielkopolskę; stosunkowo rzadkie w 1. połowie XIII w., nasiliły się zwłaszcza 1253-1306, co można wiązać z aktywnością młodego państwa litewskiego w czasach Mendoga, Trojdena i Witenesa. Najazdy te powodowały zubożenie i zahamowanie rozwoju gospodarczego napadanych ziem oraz wyludnienie znacznych obszarów (zwłaszcza północnej części Lubelskiego); często skłaniały Polaków do szukania sojuszu z Krzyżakami, miały też spore znaczenie integrujące Polskę XIII—XIV w.;
Litwini uprowadzali niekiedy tysiące brańców i zdobywali cenne łupy (zwłaszcza wyroby ze złota i srebra, broń, bydło, konie).
Do największych wypraw należały: 1246 na Opatów, być może także na ziemię krakowską; 1255 na Lubelskie (spalony Lublin); 1260 na Mazowsze płockie (zniszczony zamek płocki);

1262, wraz z Rusinami, na Mazowsze (zdobycie Jazdowa, zabicie księcia Siemowita I
 i wzięcie w niewolę jego syna Konrada II);
1263, z Rusinami, na Mazowsze (zrabowana kasztelania łowicka); 1265, z Rusinami, na ziemie łukowską i sandomierską (Skaryszew, Iłża, Tarczek); 1267 na Mazowsze (spalony Ciechanów); 1277 na ziemię łęczycką i Kujawy (książę Trojden, kilka tys. brańców); 1280, z Jaćwingami i Rusinami, na Lubelskie i ziemię sandomierską — pokonani przez rycerstwo małopolskie pod Goźlicami; 1282 na ziemię sandomierską (skoordynowany z najazdem księcia Lwa Halickiego (Daniłowicza) przeciwko Leszkowi Czarnemu) — Litwinów rozbito w rejonie Łukowa; 1294 najazd Witenesa na Łęczycę (zdobyte miasto, spalona kolegiata, wielkie łupy i kilka tys. brańców), pod
Trojanowem k. Sochaczewa rozbite wojska księcia Kazimierza II, który zginął; 1300 na ziemię dobrzyńską; 1323 tamże (zniszczony Dobrzyń); 1324 na Mazowsze (Trojden I, zniszczony Pułtusk); 1336 na Mazowsze (Kiejstut i Olgierd); 1337 tamże (Pułtusk, Ciechanów); 1350 2 wyprawy na Lubelskie, Sandomierskie, Łukowskie i Łęczyckie — odwet za sukcesy Kazimierza III Wielkiego na Rusi — Litwini rozbici pod Żukowem k. Sochaczewa; 1368 na Mazowsze (Kiejstut, zniszczony Pułtusk, rejon Płońska, Czerwińska i Łowicza); 1370 na ziemie lubelską i sandomierską (być może rabunek relikwii z klasztoru na Łysej Górze); 1376 ostatnia wyprawa, na Sandomier­skie i Lubelskie, pod Tarnów (Kiejstut, Jagiełło, Witold, Lubart, Jerzy Narymuntowicz — wielkie spustoszenia, kilka tys. brańców).

Źródło: "Historia Polski" Henryk SAMSONOWICZ, Henryk WYCZAŃSKI