Litwa KRASZEWSKIEGO - powstanie pruskie 1260 r.

Plakat do filmu z 1972 r. "Wódz Prusów" (litewski tytuł to "Herkus Mantas").

Motto ujęte w tym filmie brzmi:

"Ten film - poświęcamy Prusom, pokrewnym Litwinów w ojczyźnie,

mowie swojej i kulturze, wytępionym przez krzyżacki zakon.

W XIII wieku Prusowie wywołali powstanie, które na długo

powstrzymało parcie zakonu na Wschód, i padli ostatecznie w boju.

Pozostawili ciemiężcom swoją ziemię i swoje imię... "

     

Wydarzenia na których podstawie powstał, najsłynniejszy chyba litewski film, opiewał wiele lat wcześniej Bolesławita (także w mało znanej książce ?!? - prawdopodobnie nie wydanej współcześnie):

  "...Po klęsce nad Durbem Litwini ścigając pokonanych no­wych łupów chciwi posunęli się bez przeszkody w Prusy, plondrując w Samlandyi, aż do Królewca, zkąd ich załoga odparła.

Na odgłos klęski Prusacy powstawali wszędzie, dawnej swobody i powrotu do wiary spodziewając się. Uciski i dzikie prześladowanie jakiego się dopuszczali Krzyżacy, usprawiedliwiały radość powszechną i usiłowania wybicia się zpod ich władzy. Prusy całe tchnęły nadzieją oswobo­dzenia. Zakon był nieliczny, bracia przelękli, pomoc niery- chło przyjść mogła, a co żyło posiłkowało jeśli nie czynem to radą, zamiary możnych i ludu. Usiłowania ich wkrótce w wielkie sprzysiężenie się urosły. Młodzież ćwiczona przez Krzyżaków, zbliżona do nich, pisze historyk Prus, obeznana z językiem i obyczajami, wyciągała ręce ku wybaw­com. Z pięciu powiatów, wystąpili: Glande z Samlandyi, z Rinauem ochrzczonym Richardem;

 z Nutangii *Monte na chrzcie Henryk;  z Warmii Glappo; z Bartyi Divane, prze­zwany Elekine;  z Pogezanii  *Auktumo. Wszyscy w ciszy i najgłębszej tajemnicy, gdy zakon ani się mógł domyślać spisku, zaprzysięgli jego zgubę.

Dnia dwudziestego września 1261 roku wieczorem, w dzień Ś. Mateusza, za daném hasłem, wojownicy z wo­dzami na czele, zbiegać się poczęli z rozmaitych stron na odzyskanie zawojowanego kraju. Od brzegów mo­rza, do granic Pomeżanii, wszystko chrześciańskie na­znaczone zostało na śmierć i zniszczenie: kościoły, kaplice, księża—spalone, zamordowani. Niemcy którzy nie pospieszyli schronić się do zamków, śmierć lub niewolę ponieśli. Okropnemi, wymyślniemi męki pastwiono się nad schwytanemi, a krew wzmagała jeszcze szał i upojenie. Zamki obiegły tłumy i płomienie pożarów, drobne oddziały rabownicze roz­lały się po całym kraju. Stumo i .Stuce zaszli za łupem aż do Baigi, gdzie ich wycieczka z zamku nie bez trudności wszakże i straty odparła.

Napróżno usiłowano zdobyć Baigę. Walka trwała kilka tygodni, a rycerze pozostali, dali dowody największego męztwa i wytrwałości. Łatwo sobie wystawić ich położenie wśród ogólnego powstania, tam gdzie samo wojsko z ludu pruskiego pochodziło, a chociaż chrztem obmyte, co chwila zdradę gotować mogło.

Wieść o wielkiej klęsce zakonu, doszła nareszcie do W. mistrza i papieża: pospieszono zwołać pomoc dla znękanych. Lecz niemniej klęska została pamiętną i owocem jéj była myśl że zakon słabym jest sam przez się, a ogólnemu nie potrafi oprzeć się usiłowaniu. Niéma wątpliwości że ogólne to pruskie powstanie było sprawą Mindowsa. W chwili gdy tak dobrowolnie zapisywał całą Litwę zakonowi, myślał już za­pewne o spisku, który miał w Prusiech wybuchnąć, a w nim cały zakon zagarniony, wytępiony, nowemu panowaniu oswobodzone dać miał kraje. Lecz losy inaczej przeznaczyły; a chrześciaństwo krwią tutaj jak wszędzie obficie podla­ne, przyjąć się nareszcie musiało. ..."

* postacie historyczne występujące w litewskim filmie "Wódz Prusów"

(Monte to tytułowy bohater, a Auktuma to pruski sługa - woj z innego plemienia)

Kadry z tego historycznego filmu.

Ulica w Kłajpedzie, sławnego wodza Natangów.

P.S. Gdyby kogoś zaciekawił ten film jest on dostępny w sieci z angielską listą dialogową pod tym adresem:
film
Pracuję nad polską listą dialogów - jeżeli znajdzie się osoba, która taką potrzebuje, prześlę, proszę o wcześniejszy kontakt.

Iki.

Źródła:
* © zdjęcia własne (Piastowski Gród Piastów na Zawodziu w Kaliszu i Kłajpeda)
* zdjęcia filmowe z sieci: lfc.lt oraz http: acmefilm.lt
*  tekst z JIK "Litwa: starożytne dzieje, ustawy, język, wiara, obyczaje, pieśni, przysłowia, podania" (1850r.)